Het kerkgebouw St. Catharina
Het kerkgebouw St. Catharina.
Op 8 mei vieren wij de verjaardag van de wijding van onze kerk. In 1905 werd deze plechtig en met veel feestelijkheden ingewijd door Mgr. Drehmans, de toenmalige bisschop van Roermond.
In betrekkelijk korte tijd werd de kerk gebouwd. Op 29 mei 1904 werd de eerste steen gelegd en reeds op 10 januari 1905 kon de kerk in gebruik genomen worden.
Het prille begin van de geschiedenis van onze parochie ligt vele eeuwen terug. Reeds vóór 1400 wordt een kapel te Berchem genoemd, die de Heilige Catharina van Alexandrië als patroonheilige had. De verering van deze heilige werd door de kruisvaarders vanuit het Heilig Land naar onze streken gebracht. Deze kapel stond waarschijnlijk in de buurt van het huidige huis Groot Berghem nr. 19. Deze kapel werd verzorgd vanuit de (dekenale) parochie van Meerssen. Zij had een klokkentoren en, volgens oude oorkondes, moest een priester er minstens één in het jaar een mis lezen. Dit zal ongetwijfeld vaker gebeurd zijn. Na de Franse Tijd, in 1803, vernamen de inwoners van Ulestraten, dat zijn weldra een eigen rector zouden krijgen en een eigen hulpparochie zouden mogen vormen. Eerst nog afhankelijk van Meerssen, werd de parochie dan in 1833 zelfstandig. Tot eerste rector van de kapel te Berchem werd benoemd pater Thomas Voncken, afkomstig uit Waterval. Deze Thomas Voncken is van grote betekenis geweest voor de opbouw van de nieuwe zelfstandige parochie. Met gevaar voor eigen leven had hij reeds tijdens de Franse overheersing in het geheim, tegen de Franse regels in, pastorale functies uitgeoefend “met zulke zielenijver, dat niet een kranke zonder sacramenten stierf”, zoals zijn bidprentje vermeldt. Na zijn benoeming tot rector zette hij zich meteen in voor de bouw van een eigen kerk. De eeuwenoude kapel te Berchem was immers behoorlijk onderkomen en voor de bevolking van Ulestraten veel te klein geworden.
Al gauw slaagde hij er in om de middelen voor de bouw bij elkaar te krijgen. Als bouwterrein voor de nieuwe kerk bood de familie De Sauveur, eigenares van de Ulestratenhof, een bouwterrein aan: de plaats waar ook de huidige kerk staat. Ook deze kerk zou onder de bescherming van de H. Catharina komen te staan.
Op 27 juli 1806 werd de kerk ingezegend door Pierre Ernest Claude De Sauveur, kanunnik van het Kathedrale kapittel te Luik. (Na het Concordaat van 1801 was het bisdom Roermond opgeheven en behoorde Ulestraten tot het bisdom Luik).
In de periode na 1806 tot ca. 1900 werd deze kerk verschillende malen aangepast; in 1858 bouwde men er nog een toren aan.
In 1903 bleek de bouwkundige staat van de kerk zo slecht, dat een noodzakelijke verdere vergroting niet meer zinvol was.
Onder leiding van pastoor Halmans besloot het kerkbestuur om de oude kerk af te breken en er een nieuw kerkgebouw voor in de plaats te zetten. Reeds drie maanden later werd met de bouw begonnen. Voor de financiering ervan had men al eerder 430.000 stenen laten bakken met als doel deze te verkopen. Naast de baten uit deze verkoop bleken ook de offerbussen in de kerk een goede financiële steun.
Te recht konden dan ook in 1905 de inwoners van Ulestraten van “onze” kerk spreken. Gezien de grote liefde en offervaardigheid, waarmee de bouw van deze kerk tot stand kwam, sprak de deken van Meerssen bij de eerste steenlegging van een kerkgebouw “tot meerdere eer en glorie van God” en “als een voortdurend bewijs voor het nageslacht van de vroomen godsdienstzin hunner vaderen”.
Bron: Artikel “De Sint Catharina-parochie in vroege dagen” van H.J. Carboex
Voor verdere informatie:
https://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/507230
https://rijksmonumenten.nl/monument/507230/rk-kerk-h-catharina/ulestraten/
Heilige Sint Catharina parochie Ulestraten
De Sint-Catharinakerk is op een breed plateau in een heuvel gelegen. Ze ligt midden in het dorp aan een plein en aan een kruising van de doorgaande weg van Meerssen naar Oensel/Schimmert en de Dorpstraat naar Genzon.
De H. Catharinakerk van Ulestraten is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. De parochiekerk bezit architectuurhistorische waarde vanwege haar belang voor de regionale geschiedenis van de architectuur, als voorbeeld van het oeuvre van architect Caspar Johannes Hubertus Franssen (1860-1932) en vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp.
Het schip (de romp van een kerkgebouw) van de kerk telt vijf traveeën (gewelfvak in een kerk), door contreforten (een plaatselijke versterking van een muur om de druk van gewelven en luchtbogen op te vangen) van elkaar gescheiden. De zijbeuken lopen aan de voorzijde schuin naar de toren toe.
De contreforten zijn afgedekt met hardstenen platen. Onder het middelste venster zijn in de zijbeuken de biechtstoelen uitgebouwd. Het koor, dat onder dezelfde kap ligt als het middenschip, heeft in principe dezelfde wandopbouw als het schip. Alleen zijn de vensters veel hoger.
De kerk is geheel overwelfd met kruisribgewelven rustend op schalken. De westelijke traveeën van de zijbeuken zijn afgeschuind.
Een doopkapel en een traptoren, zijn aan weerszijden van de toren gebouwd.
Aan de westzijde van het koor is de sacristie gebouwd, gedekt door een driezijdig zadeldak, en aan de oostzijde van het koor is een verwarmingshok, in een bouwlaag en met een plat dak gebouwd.
Zicht op het priesterkoor.
Het interieur is nog grotendeels authentiek. De biechtstoelen zijn in uitbouwen tussen de steunberen ondergebracht. Van het interieur zijn onder meer van belang : het hoofdaltaar, beide zijaltaren, communiebanken, preekstoel, kerkbanken, orgeltribune en de meeste beelden daterend uit de bouwtijd.
De kerk heeft spitsboogvormige vensters met glas-in-lood en met een omlijsting in mergel.
Bij het priesterkoor zijn zeven gebrandschilderde ramen uit het ateliers van de gebroeders Nicolas te Roermond, daterend uit 1905. Het bovengedeelte van de ramen stelt telkens een tafereel voor uit het leven en lijden van Christus. In het benedengedeelte zien we een aantal heilige of ornamenteel figurenwerk.
De kruiswegstaties in eikenhout met enige polychromie uitgevoerd, werden 1966 vervaardigd door de kunstenaar Géne Eggen uit Ulestraten.
Verder is zeker waard vermeld te worden het beeld van de H. Barbara uit de school van Jan van Steffensweert uit ca. 1520.
Tegen de buitengevel van de kerk staan twee grafkruisen (uit resp. 1630 en 1832) en op de helling van de heuvel aan de Catharinastraat staat een grafmonument van de familie Schoenmaeckers uit 1858.
Zicht op de zangtribune.
Orgel:
In 1836 werd in deze kerk een eenmanuaals orgel geplaatst, dat met veel kreunen dienst deed tot 1922, toen besloten werd om een harmonium aan te schaffen, aangezien er geen geld bleek te zijn voor de noodzakelijke herstellingen van het orgel; in 1955 plaatste Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) het huidige tweemanuaals orgel (overwegend voorzien van ouder pijpwerk).
De Sint Catharina kerk is een monument
De Sint Catharina kerk bezit architectuurhistorische waarde. In 1994 werd de kerk op de provinciale monument geplaatst en in 1996 besloot de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de kerk aan te wijzen als beschermd monument.
De waardering van de kerk wordt in dit besluit als volgt omschreven:
“De H. Catharinakerk van Ulestraten is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. De parochiekerk bezit architectuurhistorische waarde vanwege haar belang voor de regionale geschiedenis van de architectuur, als voorbeeld van het oeuvre van architect C.J.H. Franssen en vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp. De kerk bezit ensemblewaarde op grond van haar situering op een breed plateau in een heuvel in Ulestraten. De kerk is eveneens van bijzondere betekenis voor het aanzien van de kern van Ulestraten. Het object is tenslotte van algemeen belang op grond van de architectonische gaafheid van ex- en interieur en de zeldzaamheid.”
Zie ook:
https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/ulestraten/catharina
http://www.glasmalerei-ev.de/pages/b3370/b3370.shtml
https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/ulestraten/catharina
